‘De buitenruimte dient als ontmoetingsplek’
17 april '24
Groen wonen met een ruime diversiteit aan flora en fauna: dat wordt straks werkelijkheid in Wilderszijde. Het creëren van een natuurrijke omgeving met rijke biodiversiteit en sociale samenhang zijn de belangrijkste uitgangspunten in het landschapsontwerp. Harro Wieringa, landschapsarchitect en stedenbouwkundig ontwerper bij Witteveen+Bos, is samen met zijn team verantwoordelijk voor de landschapsinrichting en de ecologische maatregelen voor de woningbouw van het plan: “We laten meer diversiteit aan natuur op de locatie achter dan dat hiervoor aanwezig was.”
Beleving van de natuur
“In het ontwerp van Wilderszijde gaat het niet enkel om de vormgeving van het landschap. Het draait om hoe de mensen en dieren die er straks wonen het landschap beleven. In de hoofdstructuur passen we allerlei soorten inheemse beplanting toe, die voor voedsel en beschutting dienen voor dieren. Er staan langs de fietspaden bijvoorbeeld aalbessen- en kruisbessenstruiken waarbij de bewoner van de bloei kan genieten en waar de egel voedsel en beschutting in vindt”, vertelt Wieringa.
Verschillende wijken
In Wilderszijde komen drie wijken: Polderwijk, Groenwijk en Waterwijk. Iedere wijk heeft zijn eigen karakter. “De woonsfeer van de wijken is bepaald door de ‘couleur locale’, ook wel de algemene kleur van het landschap op een bepaalde locatie. De drie wijken hebben allemaal een andere kleur en invulling. Dat zie je terug in de structuren van de wijk en de beplanting. In Groenwijk staan straks bijvoorbeeld heel veel bomen in losse opstellingen en diverse groottes, alsof de natuur zo is gegroeid. Polderwijk heeft juist een meer open uitstraling, met bomen opgesteld in lijnen. Deze bomenstructuur grijpt hier terug naar beplanting in de polder zoals polderlanen en windsingels. Rijd je verder de wijk in, richting de hofjes en straatjes, dan staan er kleinere boomsoorten die verwijzen naar boerenerven en boomgaarden. Je kunt hierbij denken aan soorten zoals de kers en peer. Iedere wijk heeft een eigen woonsfeer en woonkwaliteit”, licht Wieringa toe.
Hoge biodiversiteit
Biodiversiteit is een belangrijk thema waar veel nadruk op ligt in de opzet van het plan. Wieringa: “De plantengroei onder de boomlaag is veelal kruidenrijk en daarmee interessant voor insecten. Dat staat weer in verbinding met de nestkasten die aan gebouwen worden gemaakt voor vleermuizen en zwaluwen. Deze dieren hebben namelijk insecten nodig als voedsel. Een zwaluw heeft bijvoorbeeld tot wel 10.000 insecten per dag nodig. Alle aspecten sluiten naadloos op elkaar aan. We hebben daarbij de ‘vier V’s’ van ecologie in ons achterhoofd gehouden: voedsel, voortplanting, veiligheid en verplaatsing. Iedere diersoort heeft toegang tot voedsel binnen een bepaalde afstand. Ze hebben een veilige plek nodig om te verblijven en om een nest te maken, eieren te leggen en hun jongen op te voeden. En verplaatsing gaat tot slot over routes die de dieren afleggen. Voor een vleermuis zijn er bijvoorbeeld aaneengesloten boomstructuren nodig, omdat deze dieren zich in het donker lokaliseren door middel van echolocatie. Als er een gat groter dan 20 meter zit in een bomenrij, dan denkt de vleermuis dat de bomenrij daar ophoudt.”
Dieren in de omgeving
In het gebied waar Wilderszijde komt, wonen nu met name veel vogels, amfibieën en vissen. “Voor de amfibieën en vissen creëren we meer leefruimte omdat we de bestaande watergangen laten liggen en er een paar bij maken. De vogels die in het gebied voorkomen zullen deels veranderen. De oeverzwaluw en huismus blijven hier terugkeren, maar de trekkers (weide- en moerasvogels) die vanuit Noord-Europa onderweg zijn naar Afrika en stoppen in Nederland voor voedsel, verplaatsen zich naar omliggende gebieden. Dat komt omdat de graslanden of moeraslandschappen niet groot genoeg meer zijn voor zo’n grote groep vogels. Omdat we veel nieuwe typen natuur introduceren, krijg je daarvoor in de plaats wel andere dieren terug. Met name zoogdieren en andere groepen vogels zoals de roodstaart, huismus en wellicht de uil. Ook creëren we meer ruimte voor egels en vleermuizen”, vertelt Wieringa.
Extra groenverbinding
Het landschapsontwerp gaat een stapje verder als het gaat om aansluiting van de nieuwe wijk op de omgeving. “Een wijk inrichten is heel leuk, maar als deze niet aansluit op de structuur eromheen, dan is dat een gemiste kans. Het is natuurlijk alleen maar goed om meerdere gebieden op elkaar aan te laten sluiten. Officieel stopte de ecologische hoofdstructuur bij het spoor, maar dat was zonde, want aan de andere kant van het spoor ligt een groot park. In het midden van de wijk ligt over het spoor een brug, geschikt voor fietsers en voetgangers. We zijn erin geslaagd om een strook van de brug in afstemming met ProRail te transformeren tot groenzone die geschikt is voor de verplaatsing van dieren. Niemand had gedacht dat dat mogelijk was!”
Ontmoeting in de buitenruimte
In het openbaar gebied van Wilderszijde is er genoeg ruimte voor bewoners om elkaar te ontmoeten. Wieringa: “Iedere groene ruimte heeft een functie. Er zijn speelplekken met speelaanleidingen zoals een omgevallen boomstam of een voetbalveldje, paden zijn bewust als wandel- en hardlooprondjes ingericht, er zijn zitgelegenheden om met elkaar te praten en beplating zoals onder andere knotwilgen waarbij je de wilgentenen kan gebruiken om vlechtschuttingen te maken. We hopen dat mensen de buitenruimte omarmen en er optimaal gebruik van maken!”